De blijde geboorte van een nieuw kind! De moeder puft nog na, maar is intens gelukkig. De vader heeft een brede grijns op zijn gezicht die er zelfs met een beitel niet vanaf gehaald kon worden. Na alle check-ups blijkt het kind volkomen gezond te zijn en wordt het in de armen van de ouders gelegd. De moeder neemt het kind in ontvangst en houdt het hoofd van het kindje met de hand stevig vast. “Pas ermee op!” zegt de dokter. Wat blijkt? Het bovenste deel van het hoofd van het kind is nog zo kwetsbaar als porselein.
Wie denkt dat een kind bij geboorte volledig “compleet” is, komt bedrogen uit. Ook na de geboorte moet een kind zich lichamelijk nog ontwikkelen. Organen zijn nog niet compleet gevormd, zoals de hersenen, maar ook de botten. De botten zijn nog grotendeels van kraakbeen en zijn pas tegen het achttiende jaar compleet Ook de schedel is nog niet dichtgegroeid.
De schedel
De schedel van de mens bestaat niet uit één stuk, maar uit meerdere stukken. Van bovenaf gezien heb je een plaat die het linker voorhoofd vormt en een plaat die het rechter voorhoofd vormt. Een plaat aan de achterkant vormt je achterhoofd en het bovenste gedeelte van je nek, en er zijn twee platen die de zijkant van de schedel vormen.
Naarmate men ouder wordt, groeit er tussen deze platen bindweefsel, dit bindweefsel trekt de platen keihard naar zich toe, waardoor de schedel een stevig geheel is, maar toch een heel klein beetje vervormbaar. Dat bindweefsel is dus eigenlijk een superlijm, maar dan door je lichaam gemaakt.
De schedel van een baby
Op het “kruispunt” van je voorhoofd en de twee platen aan de zijkant, zit bij baby’s een stuk bindweefsel dat nog naar bot omgezet moet worden. Dit noem je een fontanel. Omdat het geen bot is, is het ook niet zo stevig. Druk je er te hard op, dan kun je de schedel van het kind indrukken en zo de hersenen beschadigen!
Eigenlijk heb je twee fontanellen. Op het kruispunt van de zijkanten en de achterkant zit er ook eentje, maar deze is zo klein dat het amper gevoeld kan worden. De voorste fontanel voel je het eerste en het beste, deze wordt dus eigenlijk als dé fontanel gezien.
Het nut van de fontanel is dat het de hersenen ruimte gunt om te groeien. Meer dan 50% van het groeien van het hoofd gebeurt namelijk in het eerste levensjaar. De fontanel heeft zich in de meeste gevallen voor het tweede levensjaar van het kind volledig gesloten. Bij oudere mensen is het niet meer te herkennen.
Als de fontanel te vroeg sluit
Als de fontanel te vroeg sluit (craniosynostose), is dit helaas geen teken dat een kind lichamelijk voor loopt. De fontanel zal chirurgisch weer geopend moeten worden. Het moge duidelijk zijn dat dit moet omdat anders de hersenen niet voldoende ruimte krijgen om zich te ontwikkelen. Een van de gevolgen is verminderd zicht en een misvormd gezicht.
Als de fontanel te laat sluit
Als een fontanel zich te laat sluit kan dat het gevolg zijn van een ziekte. De meest voorkomende ziekten die dit veroorzaken zijn:
- Vroegtijdige sluiting epifysaire schijven (Achondroplasie, zie ‘Hoe groeien mensen?’)
- Aangeboren lage schildklierfunctie (Congenitale hypothyroidie)
- Down syndroom
- Te grote hersenen (Macrocephaly)