De ziekte van Lyme is een infectieziekte die veroorzaakt wordt door de bacterie Borrelia burgdorferi. Deze bacterie wordt meestal overgedragen door de beet van een geïnfecteerde teek. De ziekte van Lyme is niet vernoemd naar de ontdekker maar naar het plaatsje Old Lyme in Connecticut, waar in 1975 een epidemie van de ziekte van Lyme optrad. In West-Europa wordt het risico dat iemand de ziekte doormaakt na een tekenbeet op minder dan 1 procent geschat.
Borrelia burgdorferi
Teken dragen soms de bacterie Borrelia burgdorferi bij zich. Door een tekenbeet kan een mens met deze borrelia geïnfecteerd worden. Hierna ontstaat een symptomencomplex dat Lyme-borreliose of de ziekte van Lyme wordt genoemd. In het grootste deel van de gevallen is een tekenbeet de oorzaak van de ziekte van Lyme. Hoewel de ziekteverschijnselen al aan het begin van de vorige eeuw in Europa zijn beschreven, werd Borrelia burgdorferi pas in 1982 ontdekt. Inmiddels is duidelijk dat er diverse varianten van deze bacterie bestaan, die zeer waarschijnlijk verschillende ziekteverschijnselen veroorzaken. In de VS komt een variant voor die vooral gewrichtsklachten veroorzaakt; de soorten in Europa geven vaker huidverschijnselen.
Borrelia burgdorferi wordt in Nederland overgebracht door de teek Ixodes ricinus. Daarnaast is aangetoond dat de ziekte van de moeder aan het ongeboren kind kan worden overgedragen. Andere manieren om besmet te raken zijn andere stekende insecten, bloedtransfusies en seksueel contact. Dit is echter nog niet goed wetenschappelijk onderzocht. Het risico op infectie na een tekenbeet was in een Zwitsers onderzoek bij 376 mensen ongeveer 4 procent.
Symptomen
Doordat de symptomen van de ziekte van Lyme vaak gelijk zijn aan de symptomen van andere algemene infecties, is het stellen van de diagnose van de ziekte van Lyme niet altijd even makkelijk. Een symptoom dat kenmerkend is voor de diagnose van de ziekte van Lyme is de ontwikkeling van een ovale of ringvormige uitslag rond de plek van de tekenbeet, het zogenaamde Erythema Migrans. Wanneer deze uitslag wordt vastgesteld, is het zaak om je zo snel mogelijk te laten behandelen met antibiotica. Naast de uitslag kan – met name in het begin van de ziekte - een groot aantal symptomen voorkomen, maar dit is per persoon verschillend. De symptomen kunnen snel wisselen, soms binnen een paar uur of kunnen zo klein zijn dat ze niet worden opgemerkt. Deze lijken vaak op een soort griep of verkoudheid, met koorts, hoofdpijn, spier en gewrichtspijn, tintelingen of plaatselijk doof gevoel en/of algehele vermoeidheid. In een groot deel van de gevallen nemen deze symptomen ook zonder behandeling weer af, maar dit wil niet zeggen dat de bacterie ook daadwerkelijk weg is.
Ziekteverschijnselen in drie stadia
Wanneer blijkt dat je de ziekte van Lyme hebt opgelopen, zijn de ziekteverschijnselen te verdelen in drie stadia : de lokale huidinfectie, uitgezaaide infectie en de chronische infectie.
1.) De lokale huidinfectie begint als een rood plekje, meestal na 4-10 dagen en bijna altijd binnen drie maanden na een tekenbeet. De afwijking breidt zich in de loop van dagen tot weken tot een (5-40 cm in diameter) min of meer ronde of ovale rode plek, vaak met centrale verbleking. De plek is meestal pijnloos en jeukt meestal niet. De kleur van de uitslag kan variëren van licht rood tot diep paars. Wanneer er sprake is van een erythema migrans, is er vrijwel zeker sprake van de ziekte van Lyme, echter krijgt slechts 50 procent van mensen met de ziekte van Lyme, deze huiduitslag.
2.) Na de tekenbeet kan de bacterie Borrelia burgdorferi in de bloedbaan terecht komen, wat tot een uitgezaaide infectie leidt. In tegenstelling tot wat eerder gedacht werd, kan de bacterie zelfs al binnen enkele dagen het centrale zenuwstelsel binnendringen. Hoewel de bacterie in elk orgaan terecht kan komen, ontstaan de meeste ziekteverschijnselen in het zenuwstelsel, de gewrichten en het hart. Aandoeningen van het hart veroorzaakt door Lyme-ziekte komen zelden voor. Verschijnselen die daarop wijzen zijn: een trage polsslag en de neiging tot flauw vallen. De helft van de patiënten met een uitgezaaide infectie geen tekenbeet of erythema migrans opgemerkt, waardoor het kan voorkomen dat de er niet direct aan de ziekte van Lyme gedacht wordt.
3.) Als de ziekte van Lyme meer dan een jaar duurt, wordt dit chronische Lyme-borreliose genoemd. Hierbij kunnen symptoomvrije periodes van weken tot jaren voorkomen, waarna de klachten weer kunnen terugkomen of verergeren. Bij de chronische ziekte van Lyme bestaan de symptomen vaak uit ernstige vermoeidheid, pijnen die geen duidelijke oorzaak lijken te hebben en neurologische en/of psychische klachten. Lyme-ziekte kan vele lichaamsfuncties en organen aantasten, daarom wordt het een zogenaamde “multi-systeem ziekte” genoemd.
Wat te doen?
Wanneer je denkt dat je mogelijk de ziekte van Lyme hebt, bezoek dan meteen een arts. Wanneer je een tekenbeet kunt herinneren, noteer de datum van de beet en bewaar de teek om deze te kunnen laten testen. Hoewel er nog geen voldoende betrouwbare, gestandaardiseerde test is, kan een zo’n test wel als goede aanvulling dienen bij het stellen van de diagnose.