Je hebt stijl haar, maar je wilt krullen. Dan neem je een permanentje. Je bent wat te zwaar, en wilt afvallen. Dan ga je op dieet. Je hebt groene ogen, maar je wilt blauw ogen. Dan bestel je getinte lenzen. Heel logisch allemaal. Niets is gek genoeg. Maar als je nou heel klein bent, en je zou zo graag wat groter zijn?

De groeischijf

Hoewel bot van de buitenkant eruit ziet alsof het geen structuur heeft, toont een doorsnede onder de microscoop je iets heel anders. In het bot zitten allerlei verschillende cellen, met allerlei verschillende functies. In een bot bevinden zich groeischijven (in het jargon wordt dit aangeduid met epifyse, niet te verwarren met de epiphysis, de pijnappelklier die zich in de hersenen bevindt). In de pijpbeenderen (benen en armen) bevinden deze zich ‘bovenin’ en ‘onderin’ het bot. In zo’n groeischijf wordt kraakbeen aangemaakt. De kraakbeencellen zwellen na verloop van tijd op en gaan stuk en rondom deze cellen wordt calcium afgezet.
Dan komen de osteoblasten. Dit zijn cellen die het kapotte kraakbeen en de gecalcificeerde matrix waarin zij zich bevinden afbreken en vervangen met bot. Ze doen dit heel nauwkeurig en creëren daarbij een botstructuur, waarbij de cellen gelegen zijn rondom kanalen, voorzien van bloedvaten. Omdat in een groeischijf steeds kraakbeen aangemaakt wordt, en dat vervolgens vervangen wordt met bot, nemen de pijpbeenderen in lengte toe: je groeit!

De groeischijf sluit

In de puberteit neemt de kraakbeenproductie af, maar de osteoblast activiteit neemt juist toe. Dit gebeurt onder invloed van de geslachtshormonen (testosteron in een jongen, oestrogeen in een meisje). Op een gegeven moment is dat al het kraakbeen ‘op’, en kan de osteoblast geen kraakbeen meer vervangen met bot. Dat wordt het sluiten van de groeischijf genoemd.
Het tijdstip van sluiten van de groeischijf wordt dus bepaald door de geslachtshormonen. Als je groeischijven eenmaal gesloten zijn is er GEEN mogelijkheid om ze weer te activeren, want er IS geen groeischijf meer.
Er wordt zeker onderzoek gedaan naar implantatie technieken, waarbij embryonaal weefsel gebruikt wordt om bot ‘opnieuw’ te laten groeien. In de toekomst zal deze techniek wellicht toegepast worden om kortere botten (door bijvoorbeeld een infectie) te laten groeien (zodat bijv een beenlengteverschil opgelost kan worden).

Geen groeipillen?

Als bij een kind op jonge leeftijd al vastgesteld wordt, dat hij/zij achterblijft met de groei en dit van persisterende aard is, kunnen er hormonen toegediend worden die de groei bevorderen.
Echter dit is alleen van toepassing op kinderen; dus waarbij de groeischijven nog NIET gesloten zijn.
Enkele hormonen die een rol spelen bij de groei: bijschildklierhormoon, de schildklierhormonen calcitonine en thyroxine, het groeihormoon (afgescheden door de hypofyse, de belangrijkste hormoonklier in je lichaam, die zich in je hersenen bevindt), en de geslachtshormonen.
Vitamine A, C en D (zonlicht), calcium en fosfaat zijn ook nodig voor de botaanmaak.

Joosje Bomer