Een jaar verder en dan opeens geeft je weegschaal wel een heel onaangenaam hoog getal aan. Ook je broek van vorige zomer past niet meer. Duidelijk: je hebt er een paar pondjes bij en dat is allemaal te wijten aan je stofwisseling. Of ligt het toch ook vooral een beetje aan jezelf?
Wat is stofwisseling?
Om dit na te gaan is een korte uitleg nodig over het wel en wee van ons stofwisselingssysteem geen overbodige luxe. Het is namelijk het stofwisselingssysteem dat verantwoordelijk is voor de verbranding van calorieën, een proces waarover wij maar al te graag de baas zijn. Het stofwisselingssysteem kun je opsplitsen in een drietal onderdelen. Als eerste bestaat er de ruststofwisseling, het tweede onderdeel betreft het zogenaamde ‘thermogeen effect’ van de voeding en het laatste onderdeel is de fysieke activiteit. Deze laatste geeft ons de meeste controle op het stofwisselingssysteem.
Ruststofwisseling of Resting Metabolic Rate(RMR
Dit is de energie die wij tijdens rust gebruiken om basale lichaamsfuncties uit te voeren, zoals ademen en slapen. Bij de meeste mensen betreft dit onderdeel ongeveer 60 tot 70 % van het totale energieverbruik per dag. De RMR wordt voornamelijk bepaald door de hoeveelheid lichaamsspieren die een persoon heeft. Spieren zijn namelijk het actieve stofwisselingsweefsel van het lichaam. Over het algemeen hebben mensen dezelfde stofwisselingsactiviteit per hoeveelheid lichaamsgewicht. Alleen tussen mannen en vrouwen blijkt een wezenlijk verschil te bestaan. Vrouwen hebben namelijk in vergelijking met mannen over het algemeen meer lichaamsvet in verhouding tot hun spierweefsel. Hierdoor is hun stofwisselingssnelheid gemiddeld 5 tot 10 procent lager dan van hun mannelijke collega’s van dezelfde leeftijd en met hetzelfde gewicht. Dit betekent dus, hoe oneerlijk het ook klinkt, dat een man al zittend op de bank gemiddeld meer calorieën verbruikt dan zijn vrouw die naast hem zit.
De ruststofwisseling daalt vanaf ons 30ste levensjaar gemiddeld 2 tot 3 procent per decennium. Dit is een direct resultaat van het verlies aan spierweefsel dat meestal gepaard gaat met het ouder worden. Je kunt dit verlies enigszins tegengaan door je spierkracht op pijl te houden en regelmatig te sporten en aan krachttraining te doen.
Thermogeen effect van de voeding
Dit onderdeel duidt op de energie die wij gebruiken om ons voedsel te verteren, te absorberen en om te zetten in energie. Voor die activiteiten zijn ook calorieën nodig. Het TEV betreft een relatief klein gedeelte van onze totale stofwisseling. Zo gaat het om slechts 10 procent dat door dit proces wordt gebruikt voor de verbranding van calorieën, ofwel ongeveer 10 calorieën van een 100 calorieën tellende snack.
Fysieke activiteit
Zoals we al stelen is dit onderdeel de grootste controlefactor op ons stofwisselingssysteem. Beweging zorgt ervoor dat het energieverbruik toeneemt en dus de verbranding van calorieën. Het is echter ook het onderdeel dat als eerste minder wordt bij het ouder worden aangezien de 30 minuten bewegen per dag er nogal eens bij inschieten. Onze wereld is er eentje waarbij het mogelijk is alles vanuit je luie stoel te doen. Voor het posten van een brief, gebruik je je e-mail in plaats van naar de brievenbus te lopen. Veel gebouwen zijn voorzien van liften, waardoor de beweging van het traplopen ook kan laten voor wat het is. Zo zijn er nog veel meer voorbeelden te noemen die onze stofwisselingssysteem aanzienlijk omlaag schroeven. Het is echter duidelijk taal wanneer we stellen dat door regelmatig aan beweging te doen, zowel krachttraining als duurtraining, je stofwisselingsysteem jong(er) zal blijven en je calorieverbranding op een gezond pijl zal blijven.